De toeslag voor kinderopvang kan wél simpeler
Kinderen hebben baat bij goede en betrouwbare kinderopvang. Niet aan een strijd over geld, betogen Karen Strengers en Geert de Wit.
Karen Strengers en Geert de Wit (Opiniestuk, Volkskrant, 11 december 2019)
Institutionele vooringenomenheid en verwoeste levens. Het drama van de kinderopvangtoeslag in twee woorden samengevat. De laatste weken kreeg deze uitwas van onze bureaucratie veel aandacht in alle media. Opmerkelijk genoeg spraken de media, voor zover wij dat kunnen overzien, niet over de oplossing om toekomstige problemen te voorkomen; die ligt namelijk al klaar.
Ingebouwde ellende
De problematiek die nu boven water komt is maar het topje van de ijsberg. Heel veel ouders lopen aan tegen ons ingewikkelde systeem met zijn op voorhand ingebouwde ellende. Al vanaf 2014 onderzoekt het Kabinet of de financiering van kinderopvang eenvoudiger kan en concludeert in 2016 ‘dat een stelsel gebaseerd op directe financiering (..) te prefereren valt boven aanpassingen binnen de bestaande toeslagensystematiek’. Voormalig minister Asscher gaf DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) opdracht deze directe financiering uit te werken.
Directe financiering
Een systeem van directe financiering kent veel voordelen. De Rijksoverheid betaalt de kosten van de kinderopvang rechtstreeks aan de kinderopvangaanbieder, de ouder betaalt alleen de eigen bijdrage. In het huidige systeem financiert de overheid een groot deel van de kinderopvangrekening voor. Als er tussentijds wijzigingen zijn in het aantal uren kinderopvang of in het gezinsinkomen, dan heeft dat gevolgen voor de hoogte van de toeslag en moeten ouders – soms grote bedragen – terugbetalen; dat raakt de ouders met de laagste inkomens het hardst omdat zij de hoogste toeslag krijgen. Als ouders daarmee geen rekening hebben gehouden, kunnen er grote problemen ontstaan. Met directe financiering, waarbij de ouder alleen de netto-ouderbijdrage betaalt, worden veel problemen voorkomen.
Uitgewerkt systeem
DUO heeft dit systeem al grotendeels uitgewerkt in nauw overleg met ouders en kinderopvangaanbieders. Doodzonde dat deze plannen liggen te verstoffen. Staatssecretaris Van Ark, verantwoordelijk voor kinderopvang, besluit in 2018 tot veler verrassing deze ontwikkeling stop te zetten. Van Ark erkent dat het werken met voorschotten problematisch is en toch laat Van Ark in oktober 2019 de Kamer weten volop in te blijven zetten op een verbetertraject door de Belastingdienst, zonder structurele oplossingen te zoeken. Dat lijkt ons een kansloze missie. Overigens heeft de ontwikkeling van het nieuwe systeem tot het moment van stopzetten ten minste 20 miljoen euro gekost. Laat dat geen zinloze investering geweest zijn.
Leuker kan wél
Erken het failliet van de huidige uitvoering van de kinderopvangtoeslag. Laat DUO een ander systeem uitwerken, waarbij ook de ‘lessons learnt’ uit het huidige debacle meegenomen worden. Laat de Belastingdienst alle beschikbare tijd investeren in het oplossen van de misère uit het verleden. Pas dan kunnen ouders met een gerust hart aan het werk. En zorg voor een systeem dat goed werkt voor kinderen. Die hebben baat bij goede kinderopvang die altijd beschikbaar is en niet plots kan wegvallen door een (niet altijd terechte) terugvordering.
Laat kinderen niet de dupe worden van een strijd over geld. Leuker kunnen we het wél maken en vooral vele malen makkelijker.
Karen Strengers is bestuurder van Dak kindercentra en Geert de Wit is bestuurder Kinderopvanggroep.
