Duurzaamheidspedagogiek: het jonge kind in de kinderopvang en het leren zorgen voor de aarde
We leren kinderen al jong om zorgzaam met zichzelf en elkaar om te gaan. Belangrijk want met deze minisamenleving van gezin en familie komen kinderen als eerste in aanraking. Een zelfde zorgzaamheid zouden we moeten voelen voor onze aarde en natuur. Want sociale contacten gaan (soms onherstelbaar) stuk, als je er niet zorgvuldig mee omgaat. Dit blijkt helaas ook te gelden voor de natuur. Sociaal contact is de basis van ons bestaan we kunnen niet zonder, en dat geldt ook voor de natuur en voor onze aarde.
Sociale vaardigheden en duurzaamheidsvaardigheden zijn de basis
Dat besef lijkt nog onvoldoende door te sijpelen in de nationale politiek, bij ouders, het onderwijs en alle andere sectoren. Sociale vaardigheden en ‘duurzaamheidsvaardigheden’ zouden vaardigheden moeten zijn die we van jongs af aan beheersen omdat ze essentieel zijn voor ons voortbestaan. Zonder een groene en gezonde aarde en zonder sociaal contact is er niet of nauwelijks een waardevol bestaan mogelijk. Daarom willen we kinderen leren hoe je sociale contacten aan kan gaan en koesteren en hoe je leert om op een goede manier voor de natuur en de aarde te zorgen. En zoals dat met het aanleren van veel vaardigheden geldt, is hoe jonger geleerd, des te effectiever. En natuurlijk door het goede voorbeeld te geven als volwassene, zeker als ‘jonge kind professional’ in de kinderopvang.
De link tussen kind en klimaat leggen
In discussies over klimaatverandering wordt er zelden gerefereerd aan het welzijn en de toekomst van het jonge kind. ‘Terwijl klimaatverandering met name enorme gevolgen heeft voor kinderen onder de vijf jaar’’, zo lezen we in de uitgave van Early Childhood Matters in 2021 die in zijn geheel gewijd is aan klimaatverandering en het jonge kind (Early Childhood Matters 2021 – Early Childhood Matters). In veel politieke partijprogramma’s is duurzaamheid slechts een apart hoofdstuk of een aparte paragraaf of wellicht alleen een alinea. Terwijl dit onderwerp juist geïntegreerd moet worden opgenomen en de koppeling structureel gemaakt moet worden naar het jonge kind, de burger van de toekomst. Want hoe komt hún toekomst eruit te zien als we te weinig veranderen? Én hoe kunnen wij deze burgers van de toekomst vaardigheden aanleren die een betere toekomst garanderen?
Aan de slag
Dit brengt ons bij de reden waarom we het duurzaamheidspedagogiek noemen. Het kind staat centraal in de kinderopvang. Duurzaamheidsvaardigheden aanleren moet dan ook aansluiten bij het niveau, de interesses en de mogelijkheden van het kind. Kortom: spelenderwijs. In een eerdere BMK blog hebben we tips gedeeld hoe je hier onder meer mee van start kan gaan: Zorgen om milieu omzetten naar acties in kinderopvang – BMK (maatschappelijkekinderopvang.nl). Hieronder een paar punten waarom het voor het kind belangrijk is om de aarde te leren verzorgen en waarderen.
The Why
Waarom zouden we als kinderopvangorganisatie hier mee aan de slag willen? Even los van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om met elkaar goed voor onze wereld te zorgen, zijn kinderen gewoon heel gelukkig als ze buiten in de natuur zijn. Als er érgens duidelijke wetenschappelijke bewijzen voor zijn dan is het de invloed van de natuur op ons welzijn. Natuurmonumenten noemt zes redenen: bewegingsvrijheid, weerbaarheid, lekker slapen, minder stress, vitamine D en goede ogen.
En hoe doe je dat dan? Kort samengevat voor de kinderopvang:
- Buiten zijn zorgt voor rust en gezondheid van de kinderen én pedagogisch professionals. Gebruik de buitenruimte daarvoor;
- Gebruik de buitenruimte creatief en stimuleer álle ontwikkelingsdomeinen;
- Uitdagend spelen/risicovol spelen zijn bij uitstek geschikt voor buiten/de buitenruimte;
- En waar kan je beter de verantwoordelijkheid voor onze planeet bij brengen dan buiten?
De BMK
De komende jaren gaan we bij de BMK ook investeren in de samenwerking met partijen zoals Stichting Groen Cement, Stichting NatuurWijs van Staatsbosbeheer, FONK, Child Friendly Cities NL/kindvriendelijke gemeenten en nog veel meer. Daarnaast willen we met onze bekende samenwerkingspartners, zoals Ppink, Voor Werkende Ouders, de VNG en anderen dit op de agenda krijgen en hier een visie voor de kinderopvang op ontwikkelen. Je zal hier snel meer over horen. Wordt vervolgd dus!
Door Maryse Broek, beleidsadviseur bij de BMK
