Vandaag wordt opnieuw een belangrijke dag voor het nieuwe stelsel voor kinderopvang dat per 2027 wordt ingevoerd. Het ministerie van SZW presenteert de kennisnotitie over de maatschappelijke impact van het nieuwe stelsel. Deze notitie is gemaakt door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Planbureau (CPB).
In dit stuk analyseren SCP en CPB de maatschappelijke impact van het concept-stelselontwerp. De planbureaus hebben hun analyse breed ingestoken en reflecteren op de maatschappelijke effecten van het conceptontwerp. Denk aan effecten op verschillende inkomensgroepen, toegankelijkheid, kansengelijkheid, vraag- en prijsontwikkeling, arbeidsparticipatie en begrijpelijkheid. Ook kijken zij naar mogelijke opties om bij te sturen op eventuele onwenselijke effecten.
De BMK reageert samen met FNV, VoorWerkendeOuders en WOMEN Inc op deze kennisnotitie van SCP en CPB. Samen roepen wij het kabinet op om de arbeidseis af te schaffen in het stelselontwerp hervorming kinderopvang. De vandaag gepresenteerde kennisnotitie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Planbureau (CPB), laat zien dat door de arbeidseis kinderen van niet-werkende ouders op achterstand komen. Terwijl uit onderzoek blijkt dat de positieve effecten van kinderopvang, zoals cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling, vooral optreden bij kinderen van ouders met een relatief laag inkomen.
De belangenorganisaties voor werknemers, ouders en werkgevers vinden dat het kabinet voor 2027 met een plan en een tijdspad moet komen voor het loslaten van de arbeidseis. Dit kan stapsgewijs plaatsvinden, bijvoorbeeld te beginnen met twee dagen per week voor alle kinderen, ongeacht of ouders werken of niet. Dat zal ook een positief effect hebben op de arbeidsparticipatie van deze groep ouders.
“Een kansrijke start door samen met leeftijdsgenootjes te spelen en ontwikkelen in de taalrijke omgeving van de kinderopvang, moet niet afhankelijk zijn van het inkomen of het werk van je ouders. Het afschaffen van de kinderopvangtoeslag en dit vervangen door de inkomensonafhankelijke rechtstreekse financiering, is een hele goede stap. Maar de arbeidseis maakt het stelsel onnodig ingewikkeld, zeker voor ouders met een flexibel inkomen zoals zzp’ers of flexwerkers”, aldus Loes Ypma, voorzitter van Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang (BMK).
“De arbeidseis maakt het nieuwe stelsel ongelooflijk ingewikkeld terwijl het doel van het nieuwe stelsel is, om het makkelijker te maken voor ouders. Bovendien maakt de arbeidseis het ontoegankelijk voor ouders van kinderen die we juist toegang willen geven tot kinderopvang. De enige logische keuze is om de arbeidseis te laten vallen en de kinderopvang toegankelijk en makkelijk te maken voor ouders en kinderen”, aldus Marjet Winsemius van Stichting Voor Werkende Ouders.
“Het belang van het advies om de arbeidseis los te laten, is groot. Het wordt toegankelijk voor ouders die nu geen gebruik maken van kinderopvang uit angst toeslagen terug te moeten betalen. Het is nu aan het kabinet om te zorgen voor betere ontwikkelingskansen voor kinderen en een helder perspectief voor ouders, organisaties en werknemers”, aldus Bas van Weegberg, dagelijks bestuurslid van FNV.
Download ons persbericht: ‘Schaf de arbeidseis af in het nieuwe kinderopvangstelsel’
Lees de kennisnotitie van het SCP/CPB
Opinie BMK – kennisnotitie SCP/CPB
De BMK wijst erop dat de impactanalyse van de uitvoerders (DUO, UWV, SVB en Toeslagen) laat zien dat de arbeidseis de helft van de uitvoeringscapaciteit (275-550 fte) vereist en te ingewikkeld blijft voor ouders. De uitvoerders stellen dat het voorliggende stelsel “niet uitvoerbaar is vanuit het oogpunt van doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid. We zien een risico bij het toetsen van de voorwaarde ‘arbeidseis’: voor een significant deel van de ouders (10-25%) kan de arbeidseis, en daarmee het recht, niet geautomatiseerd worden vastgesteld, waardoor dit een fors uitvoeringsapparaat vraagt. (275-500 fte) voor het vaststellen van het recht; dit is bijna de helft van de geraamde totale uitvoeringscapaciteit.”
Wat is de status van deze impactanalyse van het SCP/CPB voor de politiek?
De afgelopen maanden heeft het ministerie met vier uitvoeringsorganisaties (DUO, Toeslagen, SVB en UWV) en de kinderopvangsector gewerkt aan de ontwikkeling van dit concept-stelselontwerp. Minister Van Gennip (SZW) stuurde op 21 juni 2023, alle gemaakte impactanalyses van dit nieuwe concept-stelselontwerp naar de Tweede Kamer (zie de Kamerbrief, 21 juni) en zijn daarmee openbaar.
Vanuit verschillende invalshoeken zijn deze impactanalyses gemaakt. Zo is gekeken naar de impact van het nieuwe stelsel voor ouders, voor kinderopvangorganisaties, voor medewerkers, voor uitvoerders en voor de maatschappij (ofwel, wat is de maatschappelijke impact van het nieuwe stelsel?). Op 21 juni verscheen de maatschappelijke impactanalyse (Kennisnotitie SCP/CPB).
Impactanalyse Kinderopvangorganisaties en gastouder(bureau)s en reflectie BMK
Het Waarborgfonds Kinderopvang stelde een Impactanalyse samen voor Kinderopvangorganisaties en gastouder(bureau)s. De BMK reflecteerde daarop. Lees onze maatschappelijke reflectie op pag. 66-69 van deze impactanalyse.
Download de Impactanalyse KOO en GO(B)s – reflectie BMK p. 66-69
Overzicht alle impactanalyses op de site van de Tweede Kamer
Kamerbrief Impactanalyses concept-stelselontwerp financieringsstelsel kinderopvang (21 juni 2023)
