4 december 2024
Een verslag van de BMK
Op 27 en 28 november 2024 sprak de Tweede Kamer over de begroting 2025 van SZW. Het debat ging over veel meer dan over kinderopvang, bijvoorbeeld over het herstel dat bij het UWV nodig is in verband met de uitvoering van de WIA en de Wajong. Hieronder doen we kort verslag van wat er over kinderopvang is gezegd.
Tijdpad
D66 benadrukte het belang van (nagenoeg) gratis kinderopvang en vroeg de staatssecretaris naar tijdpad met cruciale momenten voor de invoering daarvan in 2027 en of er ook grote belemmeringen zijn. Staatssecretaris Nobel zei (wat ook al in zijn hoofdlijnenbrief van 11 november stond) dit: “Het kabinet wil zo snel mogelijk met het nieuwe stelsel aan de slag en het ook doorvoeren, en daarbij de kinderopvangtoeslag afschaffen. De volgende stap is om een praktisch werkbaar stelsel te maken. Dat doen we in nauwe samenwerking met diezelfde Dienst Toeslagen en andere uitvoerders. Deze verkenning ronden we af in 2025, en dan volgt er een weegmoment en kunnen we meer zeggen over de uiteindelijke haalbaarheid van de invoeringsdatum. De volgende mijlpaal is om volgend jaar het wetsvoorstel in de internetconsultatie te brengen.” Het CDA benadrukte het grote belang van de uitvoerbaarheid, nooit meer een KOT-affaire!
Na wat vragen over de risico’s over de stelstelherziening antwoordde Nobel: “Als er aanleiding is om te denken dat het tijdpad toch te ambitieus is en we er misschien extra stappen in moeten bouwen, moeten we daar ook gewoon eerlijk over zijn. Ik denk dat we daarover met elkaar in het voorjaar meer duidelijkheid kunnen scheppen. Tegelijkertijd staan op dit moment alle signalen nog gewoon op groen. Ik denk dat ik een waardeloze staatssecretaris zou zijn als ik zei: dan gaat mijn voet van het gaspedaal. Want iedereen ziet de noodzaak van de vereenvoudiging van het stelsel, nog los van dat het geld inderdaad bij de middeninkomens terechtkomt.”
Risico’s
Kamerleden en de staatssecretaris zien ook risico’s bij de hervorming. Nobel gaf aan dat het kabinet de mogelijke maatregelen om de risico’s te beperken verkent, zoals hij ook al in de hoofdlijnenbrief verwoordde. “Denk bijvoorbeeld aan het arbeidsmarktbeleid en gemeentelijke regelingen, maar ook aan het ondersteunen van kinderopvangorganisaties in de transitie, en aan de stappen van hoe we toegroeien naar die uiteindelijk inkomensonafhankelijke vergoedingen. Al deze maatregelen kunnen budgettaire gevolgen hebben. Daarom moeten we daar in het voorjaar goed met elkaar naar kijken.” De hoofdlijnenbrief spreekt daarnaast ook nog over het risico van excessieve prijsstijgingen. De staatssecretaris ziet het personeelstekort in de sector kinderopvang en schetst de acties die al in gang gezet zijn en nog in gang gezet zullen worden om hier gezamenlijk in op te trekken.
Betaalbaarheid
De VVD benadrukte in het debat het belang van kinderopvang voor werkende ouders en de lastenverlichting voor middeninkomens. Hij wil ook aandacht voor deze groep waar het de jaren van ingroei naar het nieuwe stelsel betreft. De BMK had, met de andere akkoordpartijen, Kamerleden vooraf opgeroepen iets te doen aan het plan van het kabinet om de maximumuurtarieven in 2026 niet te indexeren. Daar is helaas niets over gezegd door de Kamerleden. De BMK en de andere akkoordpartijen vinden echter dat het water naar de zee dragen is als de toeslag in de ingroei-jaren wel wordt verhoogd, maar het maximumuurtarief niet stijgt. In het voorjaar volgt de definitieve besluitvorming over het niet-indexeren. Wij blijven ons, met onze collega-organisaties, hard maken voor wèl indexeren.
Uiteraard hebben we de Kamerleden samen met de akkoordpartijen, in aanloop naar dit debat opgeroepen om kinderopvang toegankelijk te maken voor álle kinderen. Die boodschap brengen we ook weer in bij het Commissiedebat van 23 januari 2025. Dat debat gaat alleen over kinderopvang.
Stemming begroting
De begroting van SZW wordt op 5 december in stemming gebracht in de Tweede Kamer. Voor de kinderopvang zullen daar geen veranderingen in aangebracht worden, is de verwachting. Zoals jullie wellicht gelezen hebben kan dat voor de begroting van OCW anders liggen. De coalitie heeft geen meerderheid voor de bezuinigingen op onderwijs in de Eerste Kamer.
Er zijn twee moties over kinderopvang ingediend en door de Kamer aangenomen.
- Motie van het lid Aartsen met het verzoek de kosten van kinderopvang mee te nemen in de berekening van de marginale druk.
- Motie van de leden Aartsen en Vijlbrief met de oproep alles op alles zetten om de wachtlijsten voor de kinderopvang te beperken en het nieuwe stelsel zo snel mogelijk in te voeren. Deze motie werd breed gedragen (SP, GroenLinks-PvdA, de PvdD, DENK, Volt, D66, de ChristenUnie, het CDA, de VVD, BBB, JA21 en de PVV hebben voor deze motie gestemd op 3 december), dus dat geeft aan dat de Kamer belang hecht aan snelheid.
Opvallende motie
In een geheel ander overleg – het wetgevingsoverleg Emancipatie op 18 november – hebben de Kamerleden Sarah Dobbe (SP) en Lisa Westerveld (GL-PvdA) deze motie ingediend:
overwegende dat de aanwezigheid van private equity in de kinderopvang als ongewenst gevolg heeft dat er belastinggeld als winst aan de kinderopvang wordt onttrokken; verzoekt de regering bij de uitwerking van het nieuwe stelsel voor kinderopvangfinanciering private equity uit de kinderopvang te weren.
De motie is door 98 leden van de Kamer aangenomen. Vóór stemden de PVV, Groen-Links PvdA, NSC, CDA, SP, ChristenUnie, DENK, PvdD. Tegen VVD, D66, BBB, FVD, Volt, SGP en JA21. De wat liberalere partijen, als VVE, D66 en Volt stemden tegen. Wellicht heeft dit te maken met de interruptie van D66 in het debat over de begroting van SZW: “Is er ook behoefte aan de beschikbaarheid van kapitaal in de kinderopvang? D66 was tegen de motie. We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat het aanbod van kinderopvang echt op gang komt. Hoe ziet de staatssecretaris dat? Denkt hij dat dit belemmerend is?” Antwoord Nobel: “Het zou kunnen dat er langere wachtlijsten kunnen ontstaan als private equity niet in de sector toegepast mag worden. Ik zie dus ook echt nadelen aan die motie, maar het is wel een aangenomen Kamermotie. Ik ga die dus eerst goed bestuderen, maar als er voor een grote stelselherziening mogelijk grote gevolgen zijn, zal ik dat zeker met uw Kamer delen en dan zal ik daar uiteraard ook in het kabinet, in de ministerraad, nog een gesprek over moeten hebben.”
