Opnieuw is de Utrechtse kinderopvangorganisatie die half juli haar deuren moest sluiten voor zorgkinderen, in het nieuws. Vier organisaties willen dat het College voor de Rechten van de Mens zich uitspreekt over het verdwijnen van inclusieve opvang.
11 augustus: NRC, RTL Nieuws en NOS: Mensenrechtencollege
Het NRC kopt met: “Discrimineert de opvang kinderen met beperking? Mensenrechtencollege moet het zeggen”. En RTL Nieuws (“Kinderopvang voor Mensenrechtencollege vanwege discriminatie”) en NOS (“Mensenrechtencollege om hulp gevraagd in sluiting kinderopvang“) melden dat het stoppen met groepen waarin kinderen met en zonder beperking samen worden opgevangen, stuitte op verzet van ouders. De Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind, Defence for Children, Art. 1 Midden Nederland en de lokale stichting Eigenwijs in de Wijk vinden dat de sluiting in strijd is met VN-verdragen en de Nederlandse wet. In een brief vragen de organisaties het mensenrechtencollege om een advies aan de Nederlandse regering.
NRC: “De organisaties hekelen de passieve houding van de lokale overheid. Bij de sluiting door Blos grepen de gemeentes niet in. „Wat kinderopvang betreft hebben gemeentes geen rol, dat is aan de markt”, liet een woordvoerder van Utrecht toen weten. José Smits, die het woord voert voor de organisaties, vindt dat een misvatting. „Kinderopvang is een sterk gereguleerde markt, gedreven door fiscale maatregelen. Daar heeft de overheid zeker wat over te zeggen. Bovendien heeft de overheid zichzelf de taak gesteld te zorgen dat er opvang is voor alle kinderen.”
“In de brief aan het mensenrechtencollege wijzen de organisaties erop dat de sluiting in strijd lijkt met de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. Smits: „Sinds 2016 verbiedt die wet niet alleen discriminatie van zieken en gehandicapten op de arbeidsmarkt en in het ov, maar ook door aanbieders van diensten en goederen. Dus ook crèches.” Vraag bij die wet is altijd wat een redelijke investering is voor een ondernemer. Kan iedere winkel of sportschool verplicht worden om een lift of rolstoeltoegankelijk toilet te installeren? Nee, zegt Smits. „Maar het verschil is hier dat deze gemengde groepen al bestonden en functioneerden. Het kón.”
Wat ging vooraf?
De Utrechtse kinderopvang werkte met Plusgroepen voor kinderen die extra zorg nodig hadden. Dit concept waarin zorgkinderen en ‘gewone’ kinderen samen naar de opvang gingen, had jarenlang goed gewerkt. Niet altijd even rendabel, maar deze maatschappelijke ondernemer leverde inclusieve opvang en kon met gemeentelijke subsidie van de stad Utrecht alle kinderen opvangen; gehandicapt of met een zorgvraag. In 2018 werd ”Vriendjes”, zoals de kinderopvang tot dan toe had geheten, overgenomen door ‘Blos’, een grote kinderopvangspeler en eigendom van het Amsterdamse private-equityfonds Mentha Capital. De overnames door Blos gaan vooral met geleend geld: in één jaar tijd stijgt de schuld op de balans van Blos van 2,5 miljoen eind 2017 naar 22 miljoen euro het jaar erna, schrijft het NRC in ”Private equity koopt de crèche, de zorgkinderen moeten weg”. (Lees ons bericht, 16 juli)
BMK: Sluiting van plusgroepen: zorgwekkende ontwikkeling en druist in tegen inclusieve samenleving
Maatschappelijke kinderopvang zet zich in voor alle kinderen. Wij streven naar kwalitatief goede kinderopvang met een pedagogisch verantwoord aanbod, betaalbaar voor alle ouders en toegankelijk voor alle kinderen. Want het is goed voor de ontwikkeling van kinderen om zoveel mogelijk samen te spelen, en te ontwikkelen en samen op te groeien.
Visie op inclusiviteit
De Utrechtse kinderopvang ‘Vriendjes’ ontwikkelde een aantal jaar geleden vanuit een maatschappelijke visie op kinderopvang het Plusconcept. Een maatschappelijke visie op inclusiviteit die mooi aansluit bij één van de speerpunten van de stad Utrecht die de kinderopvang voor de zorgkinderen subsidieerde. Niet de winstgevendheid van het concept maar de zorgkinderen stonden centraal. In het NRC (15 juli) vertelt de eigenaresse dat het concept niet altijd rendabel was: “Voor de zorgkinderen is er extra financiering vanuit het pgb of de jeugdwet. Ze hielp zelf ouders met de ingewikkelde aanvragen. „Als je echt alle uren van mij meetelt, waren de groepen niet rendabel. Maar wij wilden een opvang zijn voor álle ouders.”
Cherry picking
Ook al zijn de kosten in de ene vestiging hoger, deze kan open blijven (en in dit geval; zorgkinderen kunnen worden opgevangen) als een ondernemer daarnaast vestigingen heeft die wel rendabel zijn. Geld verdiend in de goeddraaiende vestigingen kan dan worden gebruik om de minder rendabele vestigingen open te houden. Het tegenovergestelde, cherry picking, gebeurt als ondernemers ervoor kiezen alleen de goeddraaiende vestigingen open te houden. Het is een feit dat zorgkinderen specialistische aandacht nodig hebben en dat daar een ander kostenplaatje aan hangt dan aan reguliere kinderopvang. Maar dit wordt pas een probleem als winstmaximalisatie het doel is. En dat is waar de BMK zich zorgen over maakt als private equity eigenaar wordt van kinderopvangorganisaties.
Prof. Dr. Jaap Koelewijn (Nyenrode Business University) tijdens de hoorzitting in de Tweede kamer in 2019, over dit onderwerp: ‘Laten we niet een niet al te romantisch beeld hebben van een private equityfonds met zijn herkomst in het Angelsaksische model, en laten we het niet mooier maken dan het is. Bij private eyuityfondsen staat het belang van de aandeelhouder voorop en er wordt gewerkt volgens een principe van opkopen, de bedrijfsvoering optimaliseren, de onderdelen weer in stukken hakken om deze vervolgens te verkopen met winst. ‘Mooier dan dat is het niet.’
Hoe kan het anders?
Kinderopvang is een sector die voor 70% gefinancierd wordt uit collectieve middelen*, ofwel belastinggeld dat via de kinderopvangtoeslag de branche instroomt. Dat geld willen we ín de kinderopvang houden zodat onze kinderen daarvan profiteren. De kinderopvang is geen markt, het is een sector die een belangrijke maatschappelijke taak vervult en waar de mensen die er werken de kans moeten krijgen dat goed te doen. Daarbij maken ouders in principe uit wat goed is en volgt het aanbod de vraag. Maar cruciaal is dat de winst opnieuw wordt geïnvesteerd en niet verdwijnt uit de branche, zodat de kinderopvang nog betere opvang kan leveren en alle kinderen daar profijt van hebben.
Laten we voorkomen dat de kinderopvang een aantrekkelijke branche is voor investeerders. De tijd is rijp voor het wetsvoorstel van GroenLinks, PvdA en SP dat een einde maakt aan winstuitkeringen in de kinderopvang.
* https://www.rijksbegroting.nl/2017/verantwoording/jaarverslag,kst244514_13.html
